Dự báo nhu cầu hydro xanh ngày càng tăng
Với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm là 5,7% trong thập kỷ này, Việt Nam đã bắt đầu thực hiện một lộ trình đầy tham vọng, để đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng của quốc gia một cách bền vững.
Hydro xanh được đánh giá là một trong những giải pháp nổi bật trong tiến trình toàn cầu theo đuổi một tương lai xanh hơn. Sản xuất hydro xanh, được kích hoạt từ việc mở rộng công suất năng lượng tái tạo và giảm chi phí sản xuất năng lượng mặt trời và gió, mang lại nhiều hứa hẹn cho các nước đang phát triển như Việt Nam có tiềm năng năng lượng tái tạo cao và tốc độ tăng trưởng nhanh về năng lượng tái tạo.
Nghiên cứu về hydro xanh mới đây công bố bởi Viện Năng lượng cho thấy nhu cầu hydro xanh của Việt Nam ngày càng tăng, và chuyển dịch năng lượng sang loại nhiên liệu không/phát thải khí nhà kính thấp là xu thế tất yếu để đáp ứng mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Nhu cầu hydro xanh khác nhau ở các ngành, lớn nhất là công nghiệp năng lượng, theo sau là giao thông và công nghiệp sản xuất.
Sản xuất các loại hydro.Nhóm đối tác quốc tế, bao gồm G7, EU, Đan Mạch và Na Uy, trong Đối tác Chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) và Việt Nam, đã xác định sản xuất hydro xanh là ưu tiên chính trong Tuyên bố chính trị của JETP. Tuy nhiên, sản xuất và sử dụng hydro xanh là một lĩnh vực mới đối với Việt Nam.
Mặc dù đã chứng kiến việc chuẩn bị một số dự án đầu tư hydro xanh, Việt Nam vẫn cần có khung pháp lý toàn diện, nghiên cứu và phát triển công nghệ nhiên liệu hydro xanh, cũng như mức tiêu thụ tiềm năng trong các ngành công nghiệp khác nhau.
Những vấn đề cần lưu tâm
Để hiện thực hóa tiềm năng sản xuất hydro từ quá trình điện phân nước tại Việt Nam, ông Patrick Haverman, Phó trưởng đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam, nhấn mạnh rằng trước hết, nghiên cứu và phát triển (R&D) là rất quan trọng để xác định tiềm năng, nâng cao hiệu quả và giảm chi phí các công nghệ sản xuất hydro xanh.
Đặc biệt, xác định sự cần thiết sử dụng hydro xanh và amoniac xanh trong các lĩnh vực như giao thông vận tải, hay các ngành công nghiệp như thép và hóa chất tại Việt Nam.
Bên cạnh đó, phát triển hydro xanh đòi hỏi một khung chính sách và quy định rõ ràng, với những nỗ lực phối hợp giữa chính phủ, doanh nghiệp, học viện và xã hội dân sự, để thực hiện quá trình chuyển đổi.
“Cuối cùng, điều quan trọng là phát triển cơ sở hạ tầng cần thiết để sản xuất, lưu trữ, và phân phối hydro xanh một cách an toàn tại Việt Nam”, ông lưu ý.
Việt Nam đang nhanh chóng mở rộng công suất năng lượng mặt trời và năng lượng gió. Tuy nhiên, cũng phải đảm bảo rằng các máy điện phân cần được đặt tại hoặc gần các cơ sở năng lượng tái tạo của bất kỳ dự án hydro xanh chuyên dụng nào. Hydro phải được lưu trữ trong một hệ thống vật lý hoặc dựa trên vật liệu, mỗi hệ thống có các đặc tính khác nhau, ông phân tích.
Nghiên cứu của Viện Năng lượng nhấn mạnh thêm rằng việc chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp và thực hiện chuyển dịch năng lượng cần nguồn lực về kinh tế lớn, nguồn lực về khoa học kỹ thuật, và nhân lực phát triển đủ để tiếp nhận các công nghệ mới theo hướng tuần hoàn theo chuỗi trong một hệ sinh thái hoàn chỉnh.
Viện Năng lượng lưu ý cần phân bổ nguồn lực thực hiện hợp lý ở từng giai đoạn, như cần nhận biết thứ tự ưu tiên của các ngành cần phải thực hiện chuyển đổi nhiên liệu sang hydro xanh; các ngành có phát thải lớn trong cơ cấu kinh tế của Việt Nam và khó có khả năng áp dụng các giải pháp giảm thiểu như giao thông, thép, hóa chất, xi măng, sản xuất vật liệu xây dựng, lọc hóa dầu…
Viện khuyến nghị, ngay trong thời gian tới, ưu tiên ở các lĩnh vực có điều kiện thuận lợi như dầu khí, hóa chất, phân đạm.
Đây là những lĩnh vực có thể giảm phát thải khí nhà kính ngay với cơ sở hạ tầng hiện có, chỉ cần lắp đặt thêm hệ thống thu giữ CO2 để chuyển đổi mà không cần nhiều chi phí đầu tư công nghệ mới và thiết bị chuyển đổi đắt đỏ.
Với công nghiệp năng lượng và xuất điện, dự kiến nhu cầu về hydro xanh sẽ tăng cao, nhưng cần lưu ý về hiệu quả chi phí (và rẻ hơn), đặc biệt khi sử dụng hydro xanh như nhiên liệu thay thế của các nhà máy điện.
Trường hợp hydro xanh trong nước không đáp ứng đủ nhu cầu, việc nhập khẩu nguồn nhiên liệu này có thể được xem xét, do chuỗi giá trị toàn cầu sẽ phát triển, và nguồn cung tương đối rẻ dự kiến sẽ đến từ các quốc gia có chi phí năng lượng tái tạo thấp nhất.
Hiện nay, chi phí sản xuất và phân phối hydro xanh còn cao, hiệu suất chuyển hóa nhiên liệu thấp, nguồn điện cung cấp cho sản xuất loại năng lượng này cần ổn định hơn. Do đó, nên sản xuất hydro xanh ở những địa điểm thuận lợi có nguồn điện tái tạo tại chỗ.
