Trong khi các nguồn lực phát triển có hạn, dự thảo báo cáo Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050, xác định trong một giai đoạn nhất định cần ưu tiên, tập trung đầu tư cho một số khu vực có điều kiện thuận lợi nhất về vị trí địa lý, kết cấu hạ tầng, nguồn nhân lực và cơ sở vật chất kỹ thuật sẵn có.
Điều này nhằm để các khu vực đó phát triển đi trước một bước, tạo động lực và làm đầu tàu lôi kéo các khu vực khác cùng phát triển.
Theo đó, Việt Nam định hướng tập trung hình thành và phát triển bốn trọng tâm.
Thứ nhất là các hành lang kinh tế, trong đó ưu tiên hình thành các hành lang kinh tế có các điều kiện thuận lợi như có trục giao thông quan trọng, các địa phương trên hành lang có nhiều tiềm năng, ưu tiên các hành lang có khả năng liên kết với hành lang kinh tế khu vực và quốc tế.
Cùng với đó, tập trung hình thành và phát triển các hành lang kinh tế dọc theo trục Bắc – Nam, và theo hướng Đông – Tây.
Cụ thể, ưu tiên hình thành và phát triển hành lang kinh tế Bắc – Nam trên cơ sở đường cao tốc Bắc – Nam phía Đông, quốc lộ 1A, đường sắt Bắc – Nam, và đường sắt tốc độ cao trong tương lai, kết nối các đô thị, trung tâm kinh tế, đầu mối giao thương lớn. Hỗ trợ cho hành lang kinh tế này là dải ven biển phía Đông.
Hình thành một số đoạn hành lang kinh tế dọc theo đường Hồ Chí Minh và cao tốc Bắc – Nam phía Tây qua địa bàn Tây Nguyên, Đông Nam Bộ, Đồng bằng sông Cửu Long và Trung du miền núi phía Bắc.
Đối với các hành lang kinh tế Đông – Tây, ưu tiên phát triển các hành lang tham gia các hành lang kinh tế quốc tế trong khu vực, đã được triển khai xây dựng và có nhiều điều kiện thuận lợi nhất là kết cấu hạ tầng, hệ thống đô thị trên hành lang.
Theo đại diện Ngân hàng Thế giới, yếu tố quan trọng để quy hoạch thành công là cải thiện quy trình đầu tư công, từ lựa chọn đến giải ngân.Thứ hai là các vùng động lực quốc gia, bao gồm Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh; TP.HCM – Bình Dương – Đồng Nai – Bà Rịa – Vũng Tàu; Đà Nẵng – Quảng Nam – Quảng Ngãi; và Cần Thơ – An Giang – Kiên Giang.
Thứ ba là các đô thị động lực, trong đó xây dựng Hà Nội là trung tâm kinh tế của khu vực phía Bắc và cả nước; TP.HCM là trung tâm kinh tế lớn nhất của khu vực phía Nam và cả nước, trở thành trung tâm tài chính quốc tế, trung tâm du lịch, thương mại và dịch vụ logistics của khu vực; hướng đến là các thành phố kết nối toàn cầu, có sức cạnh tranh quốc tế.
Cùng với đó, phát triển hai đô thị trở thành đô thị thông minh, hiện đại, xanh, sạch, đẹp, an ninh, an toàn; trung tâm văn hóa, giáo dục – đào tạo và khoa học – công nghệ của quốc gia, có vai trò tiên phong dẫn dắt đổi mới, sáng tạo.
Thứ tư là không gian biển, trong đó tổ chức không gian biển, phát triển kinh tế biển gắn với bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền quốc gia, tạo mối liên kết kinh tế chặt chẽ giữa khu vực đất liền với không gian biển và liên kết phát triển với các nước trong khu vực.
Phát triển đột phá các ngành kinh tế biển, nhất là các ngành du lịch, dịch vụ biển, kinh tế hàng hải, khai thác dầu khí và các tài nguyên khoáng sản biển khác, nuôi trồng và khai thác hải sản, công nghiệp ven biển, năng lượng tái tạo và các ngành kinh tế biển mới.
Bên cạnh đó, hình thành các trung tâm kinh tế biển mạnh, hệ thống các khu kinh tế, khu công nghiệp sinh thái ven biển, gắn với hình thành phát triển hệ thống đô thị và điểm dân cư ven biển.
Ngoài ra, môi trường khu vực biển và ven biển được bảo vệ; bảo tồn, phát triển bền vững đa dạng sinh học biển; chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, nước biển dâng và phòng, chống thiên tai.
Phát biểu khai mạc tại hội thảo tham vấn ý kiến về dự thảo báo cáo Quy hoạch tổng thể quốc gia mới đây, Giám đốc quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam Carolyn Turk lưu ý để thành công, quy hoạch tổng thể không chỉ được xây dựng tốt, mà còn cần phải khả thi và hiệu quả.
Điều này đặc biệt quan trọng do nguồn lực tài chính thì có hạn, trong khi tham vọng thay đổi sự phát triển không gian của quốc gia lại đòi hỏi những quyết sách cứng rắn khi đưa ra quyết định, ưu tiên nguồn vốn và lựa chọn đầu tư.
Cụ thể, theo bà, cần phải đảm bảo các kế hoạch đầu tư trung hạn được liên kết chặt chẽ, ưu tiên và theo đúng trình tự hướng tới kết quả, trong phạm vi dự báo đáng tin cậy về khả năng chi trả của ngân sách.
Không chỉ vậy, Việt Nam cần đảm bảo có sẵn khung thể chế, pháp lý và quy định phù hợp để triển khai quy hoạch.
“Với lựa chọn ưu tiên phát triển không gian xung quanh một số vùng động lực và hành lang kinh tế nhất định, quan trọng là phải thực hiện một số điều chỉnh cần thiết đối với các khuôn khổ hiện tại – bao gồm pháp lý, thể chế, ưu đãi và cơ chế thực thi”, bà nhấn mạnh.
Yếu tố quan trọng không kém là cải thiện quy trình đầu tư công, từ lựa chọn đến giải ngân. Các cơ quan chức năng cũng cần quyết định cách thức giải quyết các vướng mắc về thu hồi đất theo vùng nhằm đẩy nhanh các khoản đầu tư chiến lược và ưu tiên, vị này khuyến nghị.
