Phát triển bền vững

Chai nhựa mỏng đi và khoảng trống của sự bền vững

Phạm Sơn Thứ năm, 10/08/2023 - 11:17

Các giải pháp phát triển bền vững cần được xem xét, đánh giá tất cả các yếu tố, từ tác động về môi trường, xã hội cho đến hiệu quả kinh tế, trước khi được triển khai.

Giảm khối lượng chai nhựa có thể gây tác động xấu tới những người nhặt ve chai.

Nhựa được điểm tên là một trong những “thủ phạm” hàng đầu gây ô nhiễm môi trường, bất chấp nhiều bằng chứng chỉ ra rằng nhựa rất thiết yếu với đời sống và sự ô nhiễm của rác thải nhựa xuất phát từ chính hành vi tiêu dùng, xả thải vô trách nhiệm.

Chính vì vậy, một bộ phận không nhỏ doanh nghiệp, đã lựa chọn cắt giảm nhựa dùng trong bao bì, sản phẩm như một phần của chiến lược bảo vệ môi trường, hướng đến phát triển bền vững theo tiêu chuẩn ESG.

Tuy nhiên, những chai nhựa mỏng đi lại vô tình tạo ra gánh nặng cho người đồng nát, ve chai – lực lượng đặc biệt quan trọng trên con đường hướng tới kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam.

“Giả sử một ngày chị đồng nát nhặt 10 cái chai nhựa là đủ để đổi lấy bữa cơm trưa, nay vì chai nhựa mỏng đi một nửa, chị đồng nát ấy phải nhặt 20 cái mới đủ, tức là phải “cúi xuống” 20 lần chứ không phải 10 lần như trước”, nhà tái chế có nhiều năm kinh nghiệm làm việc với lực lượng đồng nát, ve chai, nói với TheLEADER về giải pháp “chai nhựa mỏng đi” của một số doanh nghiệp.

Nói cách khác, tuy được kỳ vọng sẽ góp phần giải quyết vấn đề về môi trường nhưng những “chai nhựa mỏng đi” lại tiềm ẩn nguy cơ tạo ra gánh nặng không đáng có về xã hội. Những giải pháp, chiến dịch tương tự như vậy không phải hiếm gặp trên toàn thế giới.

Một ví dụ điển hình được nhiều học giả đưa ra là sự việc các nhà đầu tư ồ ạt đổ tiền vào năng lượng tái tạo và “bỏ quên” các phương thức sản xuất năng lượng truyền thống. Điều này giúp thúc đẩy quá trình chuyển dịch năng lượng diễn ra nhanh hơn nhưng cũng có thể gây ra rủi ro khiến giá năng lượng tăng cao, tác động trực tiếp tới người có thu nhập thấp.

Mặt khác, không tiếp cận được tài chính cũng khiến các cơ sở sản xuất điện than hoàn toàn bất lực trong việc triển khai những giải pháp về công nghệ để hạn chế phát thải – giải pháp cần thiết trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng chưa thể thành công trong “một sớm một chiều”.

Không có giải pháp toàn diện

Trao đổi với TheLEADER, PGS.TS Nguyễn Hồng Quân, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế tuần hoàn (ICED) cho biết, giải pháp làm mỏng chai nhựa vẫn có mặt lợi, đó là giảm bớt sử dụng nguyên vật liệu nguyên sinh, cũng như giảm bớt chi phí cho doanh nghiệp về dài hạn, dù có thể chi phí cao hơn trong ngắn hạn do phải đầu tư đổi mới công nghệ.

Theo ông Quân, một giải pháp, chiến lược phát triển bền vững cần phải được xem xét toàn diện thông qua kỹ thuật đánh giá vòng đời sản phẩm, từ đó xác định tất cả các yếu tố, bao gồm tác động môi trường, tác động xã hội và lợi ích kinh tế. Đây chính là cơ sở để đánh giá xem giải pháp ấy có thực sự hữu ích và có đáng để triển khai hay không.

Trên thực tế, không có một giải pháp nào là toàn diện. Đơn cử như hiện nay, một số nhãn hàng chuyển sang sử dụng nhựa tái sinh, là giải pháp đáng được khuyến khích bởi sẽ giúp mở đường cho thị trường vật liệu tái chế phát triển, gián tiếp thúc đẩy ngành công nghiệp tái chế.

Tuy nhiên, nhựa tái sinh có giá cao hơn nhiều so với nhựa nguyên sinh. Nói cách khác, xét về khía cạnh kinh tế, giải pháp này vẫn chưa phải là bền vững đối với doanh nghiệp.

Cũng có những giải pháp ban đầu được khuyến khích áp dụng, tuy nhiên sau đó lại bộc lộ những điểm yếu, ví dụ dễ thấy nhất là việc sử dụng bao bì nhựa sinh học. Tưởng chừng “cứ phân hủy là tốt cho môi trường” nhưng những sản phẩm thay thế nhựa này tiêu tốn nhiều năng lượng, tạo ra nhiều khí thải nhà kính, chưa kể nếu bị thải bỏ không đúng chỗ vẫn gây ra nhiều hiểm họa cho hệ sinh thái.

Quay trở về với những chai nhựa được thiết kế cho mỏng lại, theo ông Quân, dù có thể ảnh hưởng đến những người đồng nát, ve chai nhưng về nguyên tắc, doanh nghiệp có thể làm bất cứ điều gì pháp luật không cấm.

Mặt khác, giải pháp này nếu được ứng dụng rộng rãi hơn, rất có thể sẽ mở ra thêm một không gian mới cho các thiết kế chính sách hỗ trợ cũng như sự thay đổi về mô hình kinh doanh của các nhóm, các đơn vị thu gom rác thải phi chính thức, ví dụ như mở rộng phạm vi thu gom sang cả rác thải hữu cơ, rác thải giá trị thấp…

“Quá trình sản xuất, kinh doanh luôn luôn có sự biến đổi và ai cũng phải chuẩn bị cũng như sẵn sàng về tâm thế cho những sự biến đổi này”, chuyên gia kinh tế tuần hoàn khẳng định.

3 hiểu nhầm về kinh tế tuần hoàn

3 hiểu nhầm về kinh tế tuần hoàn

Phát triển bền vững -  1 năm

Bà Nguyễn Phương Linh, Giám đốc Viện Nghiên cứu quản lý phát triển bền vững (MSD), khẳng định, kinh tế tuần hoàn không phải là trào lưu “sớm nở tối tàn” mà sẽ trở thành định hướng đầu tư bài bản của các doanh nghiệp lớn cũng như startup.

Đổi mới sáng tạo là chìa khóa thúc đẩy kinh tế tuần hoàn

Đổi mới sáng tạo là chìa khóa thúc đẩy kinh tế tuần hoàn

Phát triển bền vững -  1 năm

Các giải pháp về kinh tế tuần hoàn cần chú trọng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo nhằm tạo ra tác động lan tỏa lên toàn bộ chuỗi cung ứng, thay vì chỉ tập trung vào khâu thải bỏ, tái chế.

Kinh tế tuần hoàn ‘khát’ tín dụng xanh

Kinh tế tuần hoàn ‘khát’ tín dụng xanh

Phát triển bền vững -  1 năm

Ngành năng lượng chiếm đến khoảng một nửa giá trị các khoản vay xanh, trong khi nhiều lĩnh vực tiềm năng liên quan đến kinh tế tuần hoàn như xử lý nước thải, quản lý chất thải… chỉ chiếm chưa đến 10%.

Khoảng trống của kinh tế tuần hoàn từ góc nhìn một nhà tư vấn

Khoảng trống của kinh tế tuần hoàn từ góc nhìn một nhà tư vấn

Phát triển bền vững -  1 năm

Ngày càng có nhiều doanh nghiệp nhận ra những giá trị mà kinh tế tuần hoàn đem lại cũng như trách nhiệm cần phải ứng dụng kinh tế tuần hoàn. Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng có thể đưa kinh tế tuần hoàn vào hoạt động vận hành cũng như chiến lược phát triển của mình.

Kinh tế tuần hoàn có thể trở thành động lực tăng trưởng mới?

Kinh tế tuần hoàn có thể trở thành động lực tăng trưởng mới?

Phát triển bền vững -  1 tuần

Kinh tế tuần hoàn nhằm tiết kiệm tài nguyên, tối ưu hóa hiệu suất của doanh nghiệp, có thể trở thành động lực tăng trưởng theo lý thuyết kinh tế học.

Lao động ngoài trời gánh chịu biến đổi khí hậu

Lao động ngoài trời gánh chịu biến đổi khí hậu

Phát triển bền vững -  1 tuần

Lao động ngoài trời, yếu tố giúp thành phố vận hành trơn tru, phải chịu ảnh hưởng lớn từ biến đổi khí hậu nhưng lại bị bỏ qua trong lưới an sinh xã hội.

Ngành tái chế bước vào kỷ nguyên mới

Ngành tái chế bước vào kỷ nguyên mới

Phát triển bền vững -  1 tuần

Ngành tái chế, từ một ngành công nghiệp manh mún, tự phát và lạc hậu, đang dần tái định hình, khẳng định vị thế trong kỷ nguyên mới.

Đà Nẵng có thể trở thành trung tâm tài chính xanh đầu tiên của ASEAN

Đà Nẵng có thể trở thành trung tâm tài chính xanh đầu tiên của ASEAN

Phát triển bền vững -  3 tuần

Đà Nẵng có cơ hội trở thành trung tâm tài chính xanh đầu tiên, đóng vai trò thúc đẩy ứng phó biến đổi khí hậu, sản xuất tiêu dùng bền vững tại khu vực ASEAN.

Vận hành thí điểm sàn giao dịch carbon từ tháng 6

Vận hành thí điểm sàn giao dịch carbon từ tháng 6

Phát triển bền vững -  3 tuần

Sàn giao dịch carbon sẽ được thí điểm từ tháng 6/2025 đến năm 2028, tiến đến chính thức vận hành vào năm 2029.

Động lực mới hút đầu tư ngành bán dẫn

Động lực mới hút đầu tư ngành bán dẫn

Tiêu điểm -  6 giờ

Mặc dù vốn đầu tư nước ngoài toàn cầu có xu hướng chững lại, ngành bán dẫn ghi nhận mức đầu tư kỷ lục và thu hút sự tham gia của nhiều tên tuổi lớn tại Việt Nam.

Bất động sản sống chất, giá tốt cho gia đình đông thành viên

Bất động sản sống chất, giá tốt cho gia đình đông thành viên

Nhịp cầu kinh doanh -  9 giờ

Giới chuyên gia nhận định, những dự án có thể dung hòa nhu cầu đa thế hệ, từ thiết kế căn hộ đến hệ thống tiện ích nội – ngoại khu, sẽ ngày càng được ưa chuộng và bền vững.

Cuộc đua sinh tồn của ngân hàng số

Cuộc đua sinh tồn của ngân hàng số

Tài chính -  11 giờ

Khả năng sinh lời đang là câu hỏi lớn nhất của các ngân hàng số tại Việt Nam, sau nhiều năm nỗ lực chứng minh về tính hiệu quả, tinh gọn và hiện đại.

Tổ hợp hóa dầu miền Nam: Ròng rã hành trình 2 thập kỷ

Tổ hợp hóa dầu miền Nam: Ròng rã hành trình 2 thập kỷ

Tiêu điểm -  11 giờ

Trong bối cảnh Tổ hợp hóa dầu miền Nam dừng hoạt động chưa hẹn ngày về, chủ đầu tư thông báo sẽ rót nửa tỷ đô để tối ưu hiệu năng, tính cạnh tranh của dự án.

Việt Nam trước 'sóng gió' thương mại Mỹ - Trung: 2018 và 2025 có gì khác?

Việt Nam trước 'sóng gió' thương mại Mỹ - Trung: 2018 và 2025 có gì khác?

Hồ sơ quản trị -  12 giờ

Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung tái diễn năm 2025 với quy mô lớn hơn. Việt Nam đứng trước cả cơ hội và thách thức khi chuỗi cung ứng toàn cầu thay đổi, tác động mạnh đến xuất khẩu và đầu tư.

Kỹ năng bán hàng thực chiến: Bí quyết tăng doanh số

Kỹ năng bán hàng thực chiến: Bí quyết tăng doanh số

Tủ sách quản trị -  12 giờ

Thành công trong bán hàng không chỉ dựa vào năng lực cá nhân mà chủ yếu nhờ xây dựng hệ thống quy trình bán hàng chuyên nghiệp.

Cơ chế đặc thù cho điện hạt nhân: Chưa cụ thể hóa chủ đầu tư

Cơ chế đặc thù cho điện hạt nhân: Chưa cụ thể hóa chủ đầu tư

Tiêu điểm -  13 giờ

Cơ chế đặc thù phục vụ triển khai dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận chưa cụ thể hóa danh tính chủ đầu tư như Chính phủ đề xuất.